نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید  ( 976   )                                                                                    

ســوره 16 : نحـــل ( مـکّــی ـ 128 آیه دارد ـ جزء  چهــاردهم ـ صفحه 267 )


( قسمــت بیست و چهـــارم    )


حقیقـتِ عـدل


 

 ( جزء چهارد هــم صفحــه 277 آیه 90 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم 

إِنَّ اللّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإِحْسَانِ وَ إِیتَاء ذِی الْقُرْبَى

وَ یَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنکَرِ وَالْبَغْیِ یَعِظُکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ


   تفسیـــر لفظـــی :

 

در حقیقت ‏خدا به دادگرى و نیکوکارى و بخشش به خویشاوندان فرمان مى‏ دهد

و ازکار زشت و ناپسند و ستم باز مى‏ دارد به شما اندرز مى‏ دهد باشد که پندگیرید


 تفسیـــر ادبی و عرفانی :

 

کردگار جهان و جهانیان ، مبانیِ خدمت و پایه ی معاملت با خلق را در این آیت جمع نموده ، و مؤمنان را از اخلاق پسندیده آگاه کرده است ، و به شناختنِ اسبابِ رضایتِ خود گرامی داشته ، و آنان را به نیکو کاری و زندگی سالم با مردم تلقین فرموده است .

 

 

هرچند هر سه قسم امر به معروف ( عدل و احسان و صله رحم )

بر حسب شریعت در این آیت معلوم است ؛

اما از روی حقیقت و به زبان اهل اشارت ، این است که ؛  

خداوند تبــارک و تعالی بنده را به عدل در معاملت می فرماید ،

یعنی معاملت با حق ، معاملت با خلق ، معاملت با نفس !

معاملت با حق ؛ به اقـــــرار و اعتـــــــــراف است .

معاملت با خلق ؛ به انصــــــــــــــــاف است .

معاملت با نفس ؛ به خــلافِ خواستِ او رفتـار کردن است !

 

به بیــــان دیگــــــــــر :

با حق ؛ موافقــت باید ،

با خلق ؛ مناصحت باید ،

با نفس ؛ مخالفت باید !

معنی موافقـــت با حـــق ؛

استقبــــــالِ حکــــــمِ حــــــقّ است ،

معنی منــاصحـت با خلق ؛

گفتار نیک و رفتـار نیک با مردم ، و همت و عزم و انصـــــــاف است ،

که بــــــارِ خود را بر آنها ننهد ،  

عیب آنان را بپوشاند ،

و در هرحال که مردم را بیند ،  

رحم و شفقت از آنان باز نگیرد ،

و نیکیِ خود را از آنان دریغ مدارد ،  

پیـــــــران را حرمت دارد ،  

جوانـــــان را گـــرامی و به کودکان رحمـت نماید .


و امّا حقیقتِ عدل در معامله ی با نفس آن است که ؛

نفس را از آن چه باعث هلاکت و فســـــــــاد او است منـــــــــع کند .



موضوع :