نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 976 )
ســوره 16 : نحـــل ( مـکّــی ـ 128 آیه دارد ـ جزء چهــاردهم ـ صفحه 267 )
( قسمــت بیست و چهـــارم )
حقیقـتِ عـدل
( جزء چهارد هــم صفحــه 277 آیه 90 )
بسم الله الرحمن الرحیم
إِنَّ اللّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإِحْسَانِ وَ إِیتَاء ذِی الْقُرْبَى
وَ یَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنکَرِ وَالْبَغْیِ یَعِظُکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ
تفسیـــر لفظـــی :
در حقیقت خدا به دادگرى و نیکوکارى و بخشش به خویشاوندان فرمان مى دهد
و ازکار زشت و ناپسند و ستم باز مى دارد به شما اندرز مى دهد باشد که پندگیرید
تفسیـــر ادبی و عرفانی :
کردگار جهان و جهانیان ، مبانیِ خدمت و پایه ی معاملت با خلق را در این آیت جمع نموده ، و مؤمنان را از اخلاق پسندیده آگاه کرده است ، و به شناختنِ اسبابِ رضایتِ خود گرامی داشته ، و آنان را به نیکو کاری و زندگی سالم با مردم تلقین فرموده است .
هرچند هر سه قسم امر به معروف ( عدل و احسان و صله رحم )
بر حسب شریعت در این آیت معلوم است ؛
اما از روی حقیقت و به زبان اهل اشارت ، این است که ؛
خداوند تبــارک و تعالی بنده را به عدل در معاملت می فرماید ،
یعنی معاملت با حق ، معاملت با خلق ، معاملت با نفس !
معاملت با حق ؛ به اقـــــرار و اعتـــــــــراف است .
معاملت با خلق ؛ به انصــــــــــــــــاف است .
معاملت با نفس ؛ به خــلافِ خواستِ او رفتـار کردن است !
به بیــــان دیگــــــــــر :
با حق ؛ موافقــت باید ،
با خلق ؛ مناصحت باید ،
با نفس ؛ مخالفت باید !
معنی موافقـــت با حـــق ؛
استقبــــــالِ حکــــــمِ حــــــقّ است ،
معنی منــاصحـت با خلق ؛
گفتار نیک و رفتـار نیک با مردم ، و همت و عزم و انصـــــــاف است ،
که بــــــارِ خود را بر آنها ننهد ،
عیب آنان را بپوشاند ،
و در هرحال که مردم را بیند ،
رحم و شفقت از آنان باز نگیرد ،
و نیکیِ خود را از آنان دریغ مدارد ،
پیـــــــران را حرمت دارد ،
جوانـــــان را گـــرامی و به کودکان رحمـت نماید .
و امّا حقیقتِ عدل در معامله ی با نفس آن است که ؛
نفس را از آن چه باعث هلاکت و فســـــــــاد او است منـــــــــع کند .
موضوع :